Sigorta Hukuku Soru Cevap Ders Notları 3

1. Brokerin tanımı nedir?

SigK. M. 2/I b. D’de yapılan tanıma göre broker: sigorta veya reasürans sözleşmesi yaptırmak isteyenleri temsil ederek, bu sözleşmelerin yaptırılacağı şirketlerin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak ve teminat almak isteyen kişilerin hak ve menfaatlerini gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi gerektiğinde sözleşmelerin uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen kişidir.

2. Sigorta eksperinin tanımı nedir?

SigK. M. 2/I b. m’ye göre sigorta eksperi: sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutakabatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız kişidir.

3. Aktüerin tanımı nedir?

Aktüer ise, SigK. M. 2/I b. A’ya göre, sigortacılık tekniği ile buna ilişkin yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik teorilerini uygulayarak, yasal düzenlemelere uygun prim karşılığında paylarını hesaplayan, tarife ve teknik esasları hazırlayan kişiyi ifade etmektedir.

4. Sigorta hakeminin tanımı nedir?

Sigorta Kanunu madde 2/I b. N’ye göre sigorta hakemi; sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları çözen kişiyi ifade etmektedir.

5. Halefiyet nedir?

• Sigortacı, sigorta tazminatını ödediğinde, hukuken sigortalının yerine geçer.
• Sigortalının gerçekleşen zarardan dolayı sorumlulara karşı dava hakkı varsa bu hak, tazmin ettiği bedel kadar, sigortacıya intikal eder.
• Sorumlulara karşı bir dava veya takip başlatılmışsa, sigortacı, mahkemenin veya diğer tarafın onayı gerekmeksizin, halefiyet kuralı uyarınca, sigortalısına yaptığı ödemeyi ispat ederek, dava veya takibi kaldığı yerden devam ettirebilir.
• Sigortacı zararı kısmen tazmin etmişse, sigortalı kalan kısmdan dolayı sorumlulara karşı sahip olduğu başvurma hakkını korur.

Mal sigortalarında zenginleşme yasağı ilkesi vardır. Sigorta zenginleşme aracı olarak kullanılamaz. Dolayısıyla sigortalı, hem zarar veren hem de sigortacıdan ayrı ayrı para alamaz. Fakat halefiyet kuralı hayat sigortalarında uygulanmaz. Çünkü insan hayatının değeri paha biçilemez.

6. Sigorta poliçesi nedir?

Sigortacı; sigorta sözleşmesi kendisi veya acentesi tarafından yapılmışsa sözleşmenin yapılmasından itibaren yirmi dört saat, diğer hallerde onbeş gün içinde, yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür.

Sigortacı poliçenin geç verilmesinden doğan zarardan sorumludur. Sigorta ettiren poliçesini kaybederse, gideri kendisine ait olmak üzere, yeni bir poliçe verilmesini sigortacıdan isteyebilir.

Poliçenin verilmediği hallerde, sözleşmenin ispatı genel hükümlere tabidir.

Sigorta poliçesi, tarafların haklarını, temerrüde ilişkin hükümler ile genel ve varsa özel şartlar içerir, rahat ve kolay okunacak biçimde düzenlenir. Poliçenin ve zeyilnamenin eklerinin içeriği teklifnameden veya kararlaştırılan hükümlerden farklıysa, anılan belgelerde yer alıp teklifnameden değişik olan ve sigorta ettirenin, sigortalının ve lehtarın aleyhine öngörülmüş bulunan hükümler geçersizdir.

Kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça, genel şartlarda sigorta ettirenin, sigortalının veya lehtarın lehine olan bir değişiklik hemen ve doğrudan uygulanır.

7. Zeyilname nedir?

Taraflar arasında sigorta sözleşmesi kurulup, sigorta poliçe düzenlendikten sonra, poliçede yazılı koşullarda değişiklikler yapılması istenirse bu halde, yeni bir poliçe düzenlemek yerine düzenlenen ek belgedir.

8. Prim nedir?

Sigorta ettirenin borcu, riskin meydana gelmesi halinde sigortacı tarafından ödenecek olan sigorta tazminatını karşılamak üzere ödenen primdir. Sigorta primi nakden ödenir. İlk taksitin nakden ödenmesi şartıyla, sonraki primler için kambiyo senedi verilebilir. Aksine sözleşme yoksa prim peşin ödenir.

Sigorta ettiren, sigortacının sorumluluğu başlamadan önce, kararlaştırılmış primin yarısını ödeyerek sözleşmeden cayabilir.

Sözleşmeden kısmi cayma halinde, sigorta ettirenin ödemekle yükümlü olduğu prim, cayılan kısma ilişkin primin yarısıdır.

Sigorta priminin tamamının, taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa ilk taksitin, sözleşme yapılır yapılmaz ve poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir.

Karada ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda sigorta primi, poliçe henüz düzenlenmemiş olsa bile, sözleşmenin yapıldığı anda ödenir. İzleyen taksitlerin ödeme zamanı, miktarı ve priminin vadesinde ödenmemesinin sonuçları, poliçe ile birlikte yazılı olarak sigorta ettirene bildirilir veya bu şartlar poliçe üzerine yazılır.

Sigorta priminin taksitle ödenmesinin kararlaştırıldığı hallerde riziko gerçekleşince, ödenecek tazminata veya bedele ilişkin primlerin tümü muaccel olur.

Başkası lehine yapılan sigortada, prim borcu için sigorta ettirenin aleyhine yapılan takip semeresiz kalmışsa, zarar sigortalarında sigortalı, can sigortalarında lehtar, bu durumun sigortacı tarafından kendilerine bildirilmesi halinde primi ödemeyi üstlenirse sözleşme bu kişilerle devam eder; aksi halde, sigortacı sigorta ettirene karşı sahip olduğu hakları kullanır.

Sigorta primi, sigorta ettirenin, sözleşmede gösterilen adresinde ödenir.

Primi tetikleyen sebeplerde rizikonun hafiflemesini gerektiren değişiklikler meydana gelmişse, prim indirilir ve gereğinde geri verilir.

Primi etkileyen sebeplerde, rizikonun hafiflemesini gerektiren değişiklikler meydana gelmişse, prim indirilir ve gereğinde geri verilir.

Mal sigortalarında primin istenilen şekilde ödenmemesi durumunda sigorta ettiren mütemerrit olur. İlk taksiti veya tamamı bir defada ödenmesi gereken prim, zamanında ödenmemişse, sigortacı ödeme yapılmadığı sürece, sözleşmeden üç ay içinde cayabilir. Bu süre vadeden başlar. Prim alacağının, muacceliyet gününden itibaren üç ay içinde dava veya takip yoluyla istenmemiş olması halinde, sözleşmeden cayılmış olunur.

İzleyen primlerden herhangi biri zamanında ödenmez ise, sigortacı sigorta ettirene, noter aracılığı veya iadeli taahhütlü mektupla on günlük süre vererek borcunu yerine getirmesini, aksi halde, süre sonunda, sözleşmenin feshedilmiş sayılacağını ihtar eder. Bu sürenin bitiminde borç ödenmemiş ise sigorta sözleşmesi feshedilmiş olur.

Sigortacının sorumluluğu başlamadan, sigorta ettirenin, sigortalının ve can sigortalarında ayrıca lehtarın, fiilleri ve etkileri olmaksızın rizikonun gerçekleşmesi imkansızlaşmışsa, sigortacı prime hak kazanamaz.

Sigorta sözleşmesi sona erdiği takdirde, kanunda aksi öngörülmemişse, işlemeyen günlere ait ödenmiş primler sigorta ettirene geri verilir.

9. Mal sigortalarındaki menfaat nedir?

Mal sigortalarında bir mal üzerindeki para ile ölçülebilir menfaat teminat altına alınır. Sigorta sözleşmesinin yapılması anında, sigortalanan menfaat mevcut değilse, sigorta sözleşmesi geçerli olmaz.

10. Riziko nedir?

Mal sigortalarında gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli olmayan, gerçekleştiğinde istenilmeyen iktisadi sonuçlar doğuran risklerdir.

Ölüm ihtimaline karşı sigortada ise risk zaten gerçekleşecektir. Oradaki risk ölümün gerçekleşme zamanı bakımındandır.