Milletlerarası Özel Hukuk Pratik Soru ve Cevapları

MÖHUK FİNAL DÖNEMİ PRATİK 16 05.2019

OLAY. Alman vatandaşı Bay (A), (T) şirketinde proje yöneticisi olarak çalışmaktadır (A), (T) firmasının Amasya’daki ofisinde görevini yapmaktadır. 2018 Şubat ayının ilk haftasında Japonya’da yapılacak olan Tarım Fuarı’nda incelemeler yapması için (T) firması tarafından görevlendirilmiştir. 30 Ocak tarihinde (A), Japonya’da ulaşmıştır Fuarın başlamasından 3 gün sonra Fuarı düzenleyen kuruluş, ziyaretçi listesinde yer alan (A)’nın fuara gelmediğini, (A) adına düzenlenmiş yaka kartını bile almadığını (T) şirketine bildirmiştir. (T) şirketi (A) ile bağlantıya geçmeye çalışmış ama başaramamıştır. 8 Şubat’ta Türkiye’ye işinin başına dönen (A), Japonya’da yediği yemekten aniden rahatsızlandığını ve otelden bir hafta boyunca çıkamadığını; cep telefonunu da kaybettiğini belirtmiştir. (T) şirketi ise daha Japonya’da iken (Aynın kaldığı otelle irtibata geçmiş ve (A)’nın bir hafta boyunca bulunduğu otelin kumarhanesinde kumar oynadığını tespit etmiştir. Bu sebebe dayanarak da (T) şirketi, (A) ile aralarındaki iş sözleşmesini feshetmiştir. Bunun üzerine (A), İstanbul’da haksız fesih sebebiyle işe iade davası açmıştır

SORU-) Taraflar arasında uygulanacak hukuk hangisidir? Neden?

CEVAP-) MOHUK. Md.27 uyarınca öncelikle taraflar arasında bir uygulanacak hukuk seçimi olup olmadığına bakmak gerekir. Olayda böyle bir seçim mevcut değildir. O hâlde uygulanacak hukuk işçinin işini yaptığı yer olan Amasya yani Türk hukuku olmalıdır. Buradaki atıf maddi norm atfıdır. İşçinin işini geçici bir yerde yapması durumunda bu işyeri onun mutad işyeri sayılmaz yani Japonya’ya iş için geçici olarak gitmesi onu işyerini değiştirmez.

—

---

OLAY: “Gurbetçinin Sesi” Gazetesi merkezi Türkiye’de bulunan (X) Yayın Holding Grubu’nun gazetesidir. Bu gazete, Türkiye’de basılmakta ve Almanya’da dağıtılmaktadır. “Gurbetçinin Sesi” gazetesinde ünlü bir sıvı yağ üreticisi olan ve merkezi Almanya’da olan Alman (A) şirketinin sahibi Alman (B), Frankfurt şehrinde kiraladığı bir binada çok sayıda bayanı istihdam ederek kendisine harem kurmuştur. Haber, herhangi bir delile dayanmamakta, böyle bir haberle Bay (B)’nin kişilik haklarına zarar vermek amaçlanmaktadır. Bay (B)’nin işi gereği Almanya’da sabit bir yerleşim yeri bulunmamakta, sürekli ülke içinde farklı şehirlerde yaşamaktadır. Bay (B), Frankfurt’taki bu binayı, iş dışında oturmak için almıştır ve burada yalnız yaşamaktadır. Haber Almanya’da büyük şaşkınlık yaratmış, haberden sonra, (A) şirketinin Almanya’daki satışları oldukça düşmüştür. Bunun üzerine Bay (B), (X) Yayın Holding Grubu’na Türk mahkemesinde dava açmıştır

SORU-) Türk Mahkemesi bu durumda hangi hukuku uygulamalıdır?

CEVAP-) Somut olaya göre ortada kişilik haklarının basın yoluyla ihlali mevcuttur. Bu sebeple MOHUK. Md.35/1 uygulama alanı bulur. Buna göre zarar gören davacı Bay (B)’nin uygulanacak hukuku seçim hakkı mevcuttur. Olaya göre davacının seçeneklerini incelersek,

1.Seçenek: Zarar gören Bay (B), kendisinin mutad meskeni hukuku olan Alman hukukunu seçebilir, zira zarar veren (X) Yayın Holding Grubu zararın bu ülkede yani Almanya’da meydana geleceğini bilecek durumdadır.

2.Seçenek: Zarar gören Bay (B)ı zarar veren işyeri (X) Yayın Holding Grubu’nun işyeri hukuku olan Türk hukukunun uygulanmasını seçebilir.

3.Seçenek: Zarar gören Bay (B), zararın meydana geldiği ülke hukuku olan Alman hukukunu seçebilir, zira zarar veren (X) Yayın Holding Grubu zararın bu ülkede yani Almanya da meydana geleceğini bilecek durumdadır

---

OLAY: Fransa’da bir kiliseden antika bir tablo çalan hırsız bunu bir antikacıya satar. Doktora öğrenimi amacıyla Fransa’da bulunan Türk Ayşe, bu antikacının dükkânındaki tabloyu çok beğenir ve bu tabloyu satın alır. Tabloyu satın aldığı tarihten tam 2 yıl sonra öğrenimini tamamlayan Ayşe, Türkiye’ye döner ve tabloyu da Türkiye’ye getirir Türkiye’ye döndüğü tarihten itibaren 1 yıl geçtikten sonra Ayşe, tabloyu satışa çıkarttığını gazetelerde ilan eder. Bunun üzerine. Fransa’daki kilise yetkilileri Türkiye’ye gelerek burada tablo hakkında istihkak davası açarlar. Dava sırasında taraflar, tarafsız hukuk olarak varsaydıkları Alman hukukunu aralarındaki ilişkiye uygulanacak hukuk olarak belirlerler. (NOT- 1: Fransız hukuku uyarınca menkul mülkiyetin iyi niyetli kişi tarafından iktisap edilebilmesi için geçmesi gereken süre 3 yıldır.) (NOT -2: Türk hukuku uyarınca taşınırı çalınan zilyedin 5 yıl içinde onu elinde bulundurana karşı dava açma hakkı vardır. (TMK Md. 989)

SORU-) Taraflar arasındaki ilişkiye uygulanacak hukuku belirleyiniz

CEVAP-) Olayda sözleşme mevcut değildir dolayısıyla tarafların uygulanacak hukuk seçimi yersizdir. MÖHUK. Md. 21 uygulama alanı bulacaktır. Çalıntı tablo Fransa’da 2 yıl süreyle Ayşe’de kalmış ve bu 2 yılın sonunda Türkiye ye getirilmiştir. Verilen ek bilgi uyarınca Fransız hukukunda çalıntı malın iyi niyetli kişi tarafından zamanaşımı yoluyla iktisap edilebilmesi için 3 yılın geçmesi gerektiğinden zamanaşımı suresi tamamlanmış kabul edilemez. Bu nedenle de MOHUK. Md. 21/3 uygulama alanı bulur. Bu hükme göre yer değişikliği halinde henüz kazanılmamış ayni haklara ilişkin davalara malın son bulunduğu ülke hukuku uygulanır. Mal en son Türkiye’de bulunmuştur. Türk hukuku uygulanır

---

OLAY: Hollanda vatandaşı Helga ölmeden önce mutad meskeninin bulunduğu İtalya’da. En yakın arkadaşı İtalyan Inzghi’ye, “öldüğü zaman yarış atının onun olmasını, ancak karşılığında her sene kendisi adına Green Peace Örgütüne 100 Liret bağışta bulunmasını” istediğini söyler. Helga Türk vatandaşı Tahsin ile evlidir. Helga’nın ölümünün ardından Inzghi atın kendisine verilmesi için Türkiye’de Tahsin aleyhine dava açar. Tahsin bu davada Helga’nın vasiyetinin şeklen geçersiz olduğunu iddia etmiştir. (NOT: Soruyu Türkiye’nin taraf olduğu sözleşmelerden bağımsız olarak MÖHUK. Md. 20 uyarınca cevaplandırınız.)

SORU-) Tahsin in bu iddiası doğru mudur?

CEVAP-) Olayda vasiyetnamenin şekline ilişkin bir ihtilaf söz konusudur MOHUK. Md. 20/4 n atfıyla MOHUK. Md.7’ye gidiyoruz. 7nci madde uyarınca hukuki işlemin yapıldığı yer hukuku olan İtalya ve dolayısıyla İtalyan hukuku uygulanabilecek ilk seçeneğimiz olarak ortaya çıkıyor. İkinci seçenek hukuki işlemin esası hakkında yetkili olan yer hukukudur. Hukuki işlemin konusu mirastır dolayısıyla MOHUK. Md. 20/1 uygulama alanı bulur Madde 20/1 uyarınca hukuki işlemin esası hakkında yetkili olan yer hukuku yani Hollanda hukuku ikinci seçeneğimizdir. Son seçeneğimiz de MÖHUK Md.20/4 uyarınca ölenin milli hukukudur ve burası da Hollanda’dır. Esasa uygulanacak hukuk ve ölenin milli hukuku Hollanda işlemin yapıldığı yer hukuku İtalya’dır. Dolayısıyla 2 hukuktan birine göre yapılan vasiyetname şeklen geçerli olur

---

OLAY: Kazakistan vatandaşı Bayan (K), 5 yıldır İzmir’e yaşamaktadır ve burada tanıştığı Türk vatandaşı Bay (T) ile nişanlanmıştır. Bir süre sonra Bay (T)’nin iş bulamaması sebebiyle Bayan (K) nişanı bozar. Bunun üzerine Bay (T)Q nişanlanma hediyesi olarak Bayan (K)’ya verdiği 5000 TL değerindeki pırlanta takı setini geri ister. Ancak Bayan (K)’nın buna yanaşmaması sebebiyle Bay (T) Bayan (K)’ya karşı nişanlanma hediyelerinin iadesi talebiyle dava açar

SORU-) Bay (T)’nin açtığı davaya hangi hukuk uygulanacaktır?

CEVAP-) İhtilaf konusu nişanlanmanın genel hüküm ve sonuçlarıyla ilgilidir. Bu sebeple MOHUK. Md.12/2 uygulama alanı bulur. Bu hükme göre de öncelikle tarafların müşterek milli hukuklarının var olup olmadığının tespiti yapılmalıdır. Tarafların müşterek milli hukukları olmadığından Türk hukuku uygulanacaktır.

---

OLAY: Ermenistan’da Aras nehri kenarında bulunan (E) fabrikasından çıkan is, kum ve ayrıca fabrikası tarafından Aras nehrine bırakılan zararlı atıklar nehrin diğer tarafına Iğdır’ın Tuzluca ilçesinde bulunan Türk vatandaşı (T)’nin açık hava lokantasına zarar vermiştir. (T), oluşan zararların tazmini için (E) fabrikasına karşı Iğdır mahkemelerinde dava açmıştır.

SORU-1) Bay (T)’nin, (E) fabrikasına karşı açtığı davada hangi hukuk uygulanmalıdır?

CEVAP-1) MÖHUK. Md.34 uygulama alanı bulacaktır. Haksız fiilden doğan ihtilaflarda haksız fiilin işlendiği yer hukuku ancak zarar başka yerde doğmuşsa zararın doğduğu yer hukuku uygulanır. Somut olaya göre haksız fiilin işlendiği yer Ermenistan olmakla birlikte zarar Iğdır’da yani Türkiye’de doğmuştur. Dolayısıyla Türk hukuku uygulanır.

SORU-2) (E) fabrikasının avukatları, Iğdır’da açılan davada Iğdır mahkemelerinin yetkili olmadığını ileri sürerek yetki itirazında bulunmuşlardır. Bu itiraz yerinde midir? Neden?

CEVAP-2) MÖHUK Md. 40 uygulama alanı bulur. Bu madde, “Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder” diyerek HMK ye atıf yapmaktadır. HMK Md. 16 uygulama alanı bulacaktır. Bu maddeden haksız fiilin Iğdır’da zarar doğurduğu gerekçesiyle Iğdır mahkemelerinin yetkili olabileceği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla avukatların itirazları yerinde değildir

---

OLAY: Hollanda vatandaş (H)elga, Bodrum’a tatile geldiğinde tanıştığı Türk vatandaş (T)ahsin ile İstanbul’da 2014 tarihinde resmi nikâhla evlenir. (H) ile (T) kendi birikimleri ve düğün hediyesi olarak ailelerinden aldıkları paraları birleştirerek İstanbul’da bir ev alırlar ve burada birlikte yaşamaya başlarlar. Bu arada (T), özel bir şirkette güvenlik görevlisi olarak işe girer (H) ise çalışmaz. 2 yıl boyunca çift çok mutlu bir hayat sürdürür, ancak bir gün (T)’nin işine son verilir. Bundan sonra (T) uzun süre iş bulamaz. (H)’nin ailesinin gönderdiği parayla geçinmeyi gururuna yediremeyen (T), hırçınlaşmaya, eve çoğu zaman gelmemeye, geldiğinde ise (H)’ye kötü davranmaya, ona hakaretler edip dövmeye başlar. Bu duruma dayanamayan (H), (T)’ye karşı İstanbul mahkemelerinde Haziran 2018 tarihinde dava açar.

SORU- 1) (H)’nin açtığı boşanma davasında hangi hukuk uygulanacaktır?

CEVAP- 1) Olayda boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerine ilişkin bir ihtilaf söz konusu olduğundan MOHUK. Md.14/1 uygulanacaktır. Bu madde uyarınca öncelikle tarafların müşterek milli hukuklarının olup olmadığına bakılmalıdır. Somut olaya göre müşterek milli hukuk mevcut değildir. Yine bu madde uyarınca ikinci olarak taraflar ayrı vatandaşlıklarda ise müşterek mutad meskenlerinin olup olmadığına bakılmalıdır. Taraflardan biri Türk biri ise Hollanda vatandaşıdır ve mutad meskenleri vardır. Sonuç olarak Türk hukuku uygulanır. Burada yapılan atıf genel atıftır.

SORU-2) İstanbul mahkemelerinin milletlerarası yetkisini tartışınız.

CEVAP-2) MÖHUK. Md.40 uygulama alanı bulur. Öncelikle Madde 40’ın atfıyla HMK. Md.6’ya yani genel yetkili mahkemeye bakarız. Daha sonra da özel bir mahkeme yetkili mi diye bakmak için TMK. Md.168’e bakarız. Bu maddeler uyarınca;

• Davalı (T)’nine davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri İstanbul’da ise İstanbul mahkemelerinin milletlerarası yetkisi mevcuttur
• (T) veya (H)’den birinin yerleşim yeri İstanbul’da ise İstanbul mahkemelerinin milletlerarası yetkisi mevcuttur.
• Davadan önce son 6 aydan beri (T) ve (H)’nin birlikte oturdukları yer İstanbul’da ise İstanbul mahkemelerinin milletlerarası yetkisi mevcuttur.

MÖHUK 2018-2019 KLASİK SORU VE CEVAPLARI başlıklı yazı ilginizi çekebilir.

---