Eşya Hukukuna Giriş

tarihinde gönderilmiş tarafından

Eşya Hukukuna Giriş

Ayni Hakların Unsurları

Ayni hakların üç unsuru vardır.
1.
Ayni haklar eşya üzerinde tesis edilir.
2.
Doğrudan hak sağlar.
3.
Herkese karşı ileri sürülebilir

Eşya

Medeni Kanun taşınır ve taşınmaz mülkiyetini ayrı düzenlemiştir. Kendi başına hareket edebilen eşyaya taşınır denir.
Eşyalar için yapılan bir diğer ayrım basit eşya, bileşik eşya ve eşya birliği ayrımıdır.
Bileşik eşya birden fazla basit eşyanın birleşiminden meydana gelir.
Bir eşya, başka bir eşyanın ayrılmaz parçası niteliğindeyse, bu tamamlayıcı bir eşyadır. Bunların ayrılması maddi olarak imkansız veya ekonomik olarak elverişsiz olmalıdır. Birleşik eşya hukuk düzeni tarafından tek eşya gibi görülür. Eşya birliği birden çok eşyanın bir araya gelmesidir. Koleksiyonlar buna örnek gösterilebilir. Aynı zamanda 100 kilo elma da bir eşya birliğidir.
 
Misli ve gayrimisli eşya ayırımı, eşyanın alışveriş hayatında nasıl ayırt edildiğiyle ilgilidir. Eğer tartma, sayma, ölçme yoluyla belirlenebiliyorsa bir eşya misli sayılır.
 
Kullanılmasının tüketime bağlı olmasına göre eşyalara tüketime tabi eşya veya tüketime tabi olmayan eşya denilebilir.
 
Eşyanın niteliğine zarar vermeden fiziki olarak bölünebilmesi mümkünse eşya bölünebilir eşya olarak nitelendirilir. Bu, edimin bölünebilirliği yönünden önem taşır.
Özel mülkiyete tabi olup olmamasına göre de yapılan bir ayrım vardır.  Bu eşyalara özel mülkiyete tabi olan veya olmayan eşyalar denir.
Bir malın üzerinde eğer hiç mülkiyet kurulmamışsa, menkullerde sahiplenme ve gayrimenkullerde işgal yoluyla üzerinde mülkiyet tesis edilebilir.
Bir malın maliki tapuda terkin ile gayrimenkul üzerindeki mülkiyet hakkını sona erdirebilir.

Doğrudan Hak Sağlama

Ayni haklar, nitelikleri gereği kimsenin aracılığına ihtiyaç olmadan kullanılabilir.
Ayni hak ile alacak hakkı karşılaştığında da ayni hak üstün tutulur.

Herkese Karşı İleri Sürülebilme

Hak kim tarafından ihlal edilirse veya kim tarafından ihlal tehlikesi ortaya çıkartılırsa ona karşı ileri sürülebilir.

Eşyaya Bağlı Borçlar ve Haklar

Eşyaya bağlı borç bir eşyaya sahip olma nedeni ile doğan borcu ifade eder. Alacaklı bu eşyaya sahip her malike başvurup borcunu ifa etmesini isteyebilir.
Eşyaya bağlı haklar da mevcuttur. Bir kimsenin bir malın mülkiyetini elinde bulundurması sayesinde sahip olduğu haklara eşyaya bağlı haklar denir.
Örneğin paylı mülkiyet, paydaşlara diğer paydaşların payları üzerinde yasal önalım hakkı verir. Bu bir eşyaya bağlı haktır.  Zorunlu geçit hakkı da bir eşyaya bağlı haktır. Ancak bu hakkın başkalarına karşı ileri sürülebilmesi için tapuda şerh edilmiş olması gerekir.
Bir taşınmazın mülkiyeti bir başka taşınmazın mülkiyetine bağlanmış olabilir. Bağlanan taşınmaza malik olan, bağlı taşınmaza da malik olur. Bağlanan taşınmaz icra yoluyla satılmak istenirse, bağlı taşınmazın da satılması gerekir. Cebri icrada bu taşınmazların değer takdiri, ikisinin toplam değeri esas alınarak yapılır.

Eşyaya Bağlı Ayni Haklar

Kanundan doğan önalım hakkı eşyaya bağlı yenilik doğuran ayni bir haktır. Zorunlu geçit hakkı kanundan doğan bir eşyaya bağlı haktır. Kanundan doğan eşyaya bağlı haklar, tarafların kendi aralarında yaptıkları bir anlaşma ile kaldırılabilir veya kısıtlanabilir. Bunun için kanunun bu hakkın kaldırılmasına izin vermesi ve tarafların kanunda
öngörülen şekil şartlarına uyması gerekir.
Gerekli şekil şartı sözleşmenin resmi şekilde yapılması ve tapuya şerh edilmesidir. Taşınmaz mülkiyetinin kısıtlamalarının kaldırılması için de aynı şekle uyulur.
Sözleşmeden doğan eşyaya bağlı haklar da vardır. Bunlar taşınmaz lehine irtifak hakkı şeklinde tezahür edebilir. Örneğin, manzarayı kapatmama irtifakının kurulması…
Tapu sicili bir taşınmazın mülkiyetinin bir başka taşınmaza bağlanmasına izin verebilir. Ancak her türlü ayni hak eşyaya bağlı hale gelemez. Örneğin, şahsa bağlı irtifaklar…
·
Taşınmaz mülkiyetine bağlı haklar mülkiyetten bağımsız olarak elde edilemez ve devredilemez.
·
Hakkın bağlı olduğu taşınmaz mülkiyetinin üçüncü kişilere devri, bağlı hakkı da devralana geçirir.
·
Taşınmaz mülkiyetinin sona ermesi, bağlı hakkı da sona erdirir. Örneğin taşınmazın kamulaştırılması, ona bağlı taşınmazın da kamulaştırılması anlamına gelecektir.
Mülkiyet hakkı bir şekilde geri gelirse, kanundan doğan eşyaya bağlı haklar da kendiliğinden yeniden kurulmuş olur.
Sözleşmeden doğan eşyaya bağlı hakların ise yeniden kurulması gerekir.
·
Taşınmaz rehin edilirse, ona bağlı hak da rehinin kapsamına girer.

Eşyaya Bağlı Borçlar

Eşyaya bağlı borç bir kimsenin bir taşınmaza malik olması sebebiyle üstlendiği borçtur. Alacaklı, alacak hakkını malın her malikine karşı ileri sürebilir.
·
Eşyaya bağlı borçlar verme ve yapma borçları olabilir.
·
Eşyaya bağlı borçların bazıları kanundan, bazıları sözleşmeden doğar. Örneğin, paylı mülkiyette ortak masrafları ödeme borcu kanundan doğan eşyaya bağlı borçlardandır.
Taraflar aralarında anlaşarak, kanundan doğan eşyaya bağlı borçları sınırlayabilirler veya kaldırabilirler. Ancak bunun için yaptıkları sözleşmeyi resmi şekilde düzenlemeleri ve tapu kütüğüne şerh vermeleri gerekmektedir. Eşyaya bağlı borç kamu yararı için öngörülmüşse, bu borç kaldırılamaz veya sınırlandırılamaz.
Eşyaya bağlı borcun ibrası için bir şekil şartı yoktur.
Her türlü borç sözleşme ile eşyaya bağlı borç haline getirilemez. Ancak kanunun saydığı borçlar, eşyaya bağlı borç haline getirilebilir.
Borcun doğumu anında taşınmazın maliki kimse borç ile o sorumlu olur. Taşınmaz üçüncü kişilere devredilmişse artık yeni malik doğan borçlardan sorumlu olacaktır.

 

Önceki malikin ifa etmediği eşyaya bağlı borçtan dolayı yeni malikin sorumluluğu Yargıtay’da farklı kararların çıkmasına sebep olmuştur. Bazı kararlar yeni maliki bu borçtan ötürü sorumlu tutarken, bazı kararlar
tutmamaktadır.

Eşya Hukuku Test 3 başlıklı testimizi de çözmeyi unutmayın!
Eşya Hukuku Test 2 başlıklı testimizi de çözmeyi unutmayın!
Eşya Hukuku Test 1 başlıklı testimizi de çözmeyi unutmayın!

Eşya Hukuku

Ana kaynaklar:
1. Akipek, J./Akıntürk, T., Eşya Hukuku, İstanbul
2. Ertaş, Ş., Eşya Hukuku, İzmir
3. Esener, T./ Güven, K., Eşya Hukuku, Ankara
4. Oğuzman, K./Seliçi, Ö./ Oktay-Özdemir, S., Eşya Hukuku, İstanbul
Yardımcı kaynaklar:
Eşya Hukuku Pratik Çalışmaları – Sinem Aydın
Referanslar:
Aydın Aybay, Hüseyin Hatemi: Eşya Hukuku, İstanbul

Dersin Amacı
Bu dersin amacı, öğrencilere ayni haklar ve bunların aleniyetini sağlayan zilyetlik ve tapu sicili kurumları hakkında lisans düzeyinde bilgiler vermektir. Ders ayrıca bir önceki yıl görülen Borçlar Genel Hukuku dersinin esas aldığı borç ilişkisinin ifası bakımından değinilmiş olan tasarruf işlemlerinin bağlı bulundukları kuralları da ortaya koymakta, özellikle bir Borçlar Hukuku konusu ve borç kaynağı olan sebepsiz zenginleşme kurallarının uygulama alanına ışık tutan bilgiler vermeyi amaçlamaktadır. Ayrıca 3. sınıftaki Medeni Usul Hukuku ile 4. sınıftaki İcra ve İflas Hukuku derslerinin temeli sayılan pek çok konuda alt yapı oluşturmaya hizmet etmektedir.
Dersin Öğrenme Kazanımları
1  Ayni hak kavramının niteliklerini, türlerini, içeriklerini ve bunlara egemen olan ilkeleri belirleyebilme.
2  Zilyetlik ve tapu sicili kurumlarını, bunların işlevini, bunlara bağlanan sonuçları ve bunlara ilişkin ilkeleri belirleyebilme.
3  Eşya Hukuku alanında yazılmış bilimsel çalışmaları, verilmiş yargı kararlarını ve mevzuatı değerlendirebilme.
4  Eşya Hukuku alanında ortaya çıkmış ve çıkabilecek sorunları tespit edebilme.
5  Eşya Hukuku alanındaki sorunları, ayni haklara, zilyetlik ve tapu siciline egemen olan ilkeler ışığında çözümleyebilme.
6  Eşya Hukuku alanında gerekçeli, eleştirel ve tartışmaya açık görüşler üretebilme.
7  Eşya Hukuku alanındaki bilgi ve görüşlerini üçüncü kişilere sözlü ve yazılı olarak aktarabilme.