Sigorta Hukuku Soru Cevap Ders Notları

1. Sigorta Sözleşmesi Nedir?

Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi halinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir. Sigortanın ortaya çıkabilmesi için gerekli olan ilk şart iktisadi sonuç doğuran rizikoların mevcudiyetidir.

2. Sigortanın Faydaları ve Zararları Nelerdir?

Sigortanın Faydaları;

• Sigorta öncelikle emniyet ve güvenliği sağlar
• Kişiler tasarruf eder.
• Kredi almayı kolaylaştırır.
• Müteşebbislerin yatırım yapmasını ve ticari hayatın hareketlenmesini sağlar
• Sermaye birikimi sağlar

Sigortanın Zararları;

• Sigortalıyı hatalı davranışlara yöneltmesi
• Sigortalıların tazminat alabilmek için kasten rizikonun gerçekleşmesine neden olması
• Sigortalıların, alması gereken önlemleri almamasına neden olması

3. Sigorta hukukunda sözleşme serbestisi nedir? İstisnaları nelerdir?

• Sigorta sözleşmesinin kanunda belirtilen emredici hükümlere aykırı olmaması gerekir.
• Zorunlu sigortalarda sigortacıya sözleşme yapma zorunluluğu getirilmiştir.
• Türkiye’de yerleşik kişiler için münhasıran Türkiye’de faaliyette bulunan sigorta şirketleriyle sözleşme yapma zorunluluğu vardır.

Şu hallerde yabancı sigorta şirketleriyle de çalışılabilir;

• İhracat ve ithalat konusu mallar için nakliyat sigortası
• Yurt dışından finansal kiralama yolu ile getirilmelerinde ise finansal kiralama sözleşmesi ile sınırlı olarak yaptırılacak tekne sigortaları.
• Hayat sigortaları
• Kişilerin geçici olarak yurt dışında kaldıkları sırada yaptırabilecekleri ferdi kaza, hastalık ve motorlu taşıt sigortaları
• Uçak, gemi dış kredi ile satın alındıklarında, borç ödenene kadar yaptırılacak sigorta

4. Sigortacı kimdir?

Sigorta sözleşmesinin taraflarından birisini oluşturmaktadır. Sigortacı olabilmenin şartları SigK m.3’de düzenlenmiştir. En önemli şart ise, sigortacının anonim şirket ya da kooperatif olarak kurulmuş bir şirkete sahip olmasıdır. Sigorta sözleşmesini sigortacı adına ya şirketin yetkili şahsı ya da akit yapan acente imzalar.

5. Sigorta ettiren kimdir?

Sigorta sözleşmesinin karşı tarafı sigorta ettiren adını taşımaktadır. Sözleşmeden doğan borçlar sadece sigorta ettirene aittir. Sigorta ettiren prim borçlusudur.

Genellikle sigorta ettiren ile sigortalı aynı kişidir. Örneğin Ayşe maliki olduğu evini hırsızlığa karşı sigortalarsa, burada Ayşe hem sigorta ettiren hem de sigortalıdır.

6. Sigortalı Kimdir?

Mal üzerindeki menfaati sigortalanan kişi ya da hayat sigortalarında hayatı sigortalanan kişidir. Sigortalı kelimesi bizi kişiye götürür.

7. Lehtar kimdir?

Hayat sigortasında sigorta bedelini sigorta şirketinden talep edebilecek hak sahibi. Örneğin: Ayşe Yılmaz kendi hayatını sigortalatmıştır. Riziko gerçekleşince sigorta bedelini de Ali Yılmaz’ın almasını istemiştir. Ayşe hem sigorta ettiren hem de sigortalıyken Ali lehtardır. Bu üç sıfat farklı kişilerde olabileceği gibi aynı kişide de birleşebilir. Örneğin; 17.09.2019’a kadar yaşama ihtimali üzerine yapılan bir sigortada risk gerçekleştiğinde sigorta şirketi o kişiye sigorta bedeli ödesin. Kişi o tarihe kadar yaşamışsa risk doğmuştur. Bu halde bu kişi hem sigorta ettiren, hem sigortalı hem de lehtardır.

8. Karşılıklı sigorta nedir?

Birden çok kişinin birleşerek, içlerinden herhangi birinin, belli bir rizikonun gerçekleşmesi durumunda doğacak zararlarını tazmin etmeyi borçlanmaları karşılıklı sigortadır. Karşılıklı sigorta faaliyeti ancak kooperatif şirket şeklinde yürütülebilir.

9. Reasürans Nedir?

Sigortacı, sigorta ettiği menfaati, dilediği şartlarla, tekrar sigorta ettirebilir. Reasürans, sigortacının, sigorta ettirene karşı borç ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz; sigorta ettirene, tekrar sigorta yapana karşı, doğrudan dava açmak ve istemde bulunma haklarını vermez.

10. Geçerli olmayan sigorta nedir?

Sigorta ettirenin veya sigortalının, kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı bir fiilinden doğabilecek bir zararını teminat altına almak amacıyla sigorta yapılamaz.

11. Geçmişe etkili sigorta nedir?

Sigorta, sigorta koruması sözleşmesinin yapılmasından önceki bir tarihten itibaren sağlanacak şekilde yapılabilir.

Ancak, rizikonun gerçekleştiği ya da gerçekleşme ihtimalinin ortadan kalktığı, sözleşmenin yapılması sırasında, sigortacı ile sigorta ettiren ve sigortadan haberi olmamak şartıyla, sigortalı tarafından biliniyorsa sözleşme geçersizdir.

Ayrıca, rizikonun gerçekleştiği ya da gerçekleşme ihtimalinin ortadan kalktığının sigorta ettiren ya da sigortalı tarafından bilinip sigortacı tarafından bilinmediği hallerde, sigortacı sözleşmeyle bağlı olmamakla beraber, ödenmesi gereken prim tutarının tamamına hak kazanır.

12. Sigorta değeri nedir?

Sigorta değeri, sigorta olunan menfaatin tam değeridir. 40 bin TL değerindeki bir araç sigortalanacaksa sigorta değeri 40 bin TL’dir.

13. Sigorta bedeli nedir?

Sigortacının sorumluluğu sigorta bedeli ile sınırlıdır. Sigorta bedeli, rizikonun gerçekleştiği andaki sigortalı menfaatin değerini aşsa bile, sigortacı uğranılan zarardan fazlasını ödemez. Örneğin 40 bin TL’lik araç, 30 bin TL’ye sigortalanmışsa sigorta bedeli 30 bin TL olur.

14. Eksik sigorta nedir?

Sigorta bedelinin sigorta değerinden az olduğu durumlarda eksik sigorta oluşur. Ancak, sigorta edilmiş menfaatin bir kısmının zarara uğraması halinde sigortacı, aksine bir sözleşme yoksa, sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranına göre tazminat öder.

Dolayısıyla eksik sigortada, sigorta değeri sigorta bedelinden fazladır. Bir başka deyişle, 100 bin TL değerindeki bir malın 70 bin liraya sigorta edilmesi durumunda eksik sigorta söz konusu olacaktır. %50 oranında hasar yaşanması durumunda sigorta şirketi tarafından 35 bin lira ödeme yapılır. Fakat taraflar sözleşmeye koyacağı bir hükümle eksik sigorta hükümlerinin uygulanmamasını sağlayabilir. Bu durumda kısmi gerçekleşen rizikonun tamamen ödeneceği kabul edilmişse sigorta bedelini aşmamak suretiyle sigortalının tüm zararı orantı kuralı uygulanmadan ödenir. Bu durumda %50 hasar yaşandığında sigortacı tarafından yapılacak ödeme 50 bin lira olacaktır.

15. Aşkın sigorta nedir?

Sigorta bedelinin sigorta olunan menfaatin değerinin üzerinde olması durumunda aşkın kısım geçersizdir. Bu nedenle sigorta bedeli ile sigorta priminin onu karşılayan kısmı indirilir ve tahsil edilmiş fazla prim geri verilir. Sigorta ettirenin, mali çıkar sağlamak amacıyla kötü niyetle yaptığı aşkın sigorta sözleşmesi geçersizdir.

Sözleşme yapılırken geçersizliği bilmeyen sigortacı, durumu öğrendiği sigorta döneminin sonuna kadar prime hak kazanır.